In 2013 is Hanine Hassan één van de sprekers op de jaarlijkse Nederlandse NAKBA-herdenking in Amsterdam. Een jonge Palestijnse die vanwege haar studie in Nederland uitstekend Nederlands spreekt. De Nakba is de “ramp” waarmee de oprichting van de staat Israel voor de Palestijnen gepaard ging en gaat. De kern van haar betoog is: We herdenken geen afgerond, historisch feit. De Nakba is een proces dat doorgaat tot op de dag van vandaag. De ramp is niet beeindigd, niet voorbij. Dit jaar leverde ze weer een bijdrage aan de herdenking, ze sprak een column uit over de situatie van opnieuw gevluchte Palestijnse vluchtelingen. Na de zomer verlaat zij Nederland en gaat als onderzoekster werken bij de Columbia-universiteit in New York. We spraken haar in Utrecht.
Hanine Hassan
“Jongeren in Gaza leven in benauwdheid. Er is niets te doen. Het enige is het strand en de zee. Maar ook daar zie je de blokkeren-de schepen. Ze leven binnen hekken. Ik voel me schuldig omdat ik als hoogopge-leide de kans krijg om weg te gaan. Palestijnen zijn één van de hoogst opge-leide volken. Het komt door onze opvoe-ding: “zij hebben de wapens, wij hebben de brains”. In Gaza is het aantal meisjes dat doorstudeert hoger dan het aantal jongens. Maar als je klaar bent met je studie, dan stopt het. Door het hek kun je niet weg. Voor jongeren zonder studie is het nog uitzichtlozer.
Ik ben een kind van vluchtelingen uit Jaffa. 1,1 miljoen van de 1,7 miljoen Gazanen zijn vluchtelingen. Dat betekent dat je alleen maar naar de vluchtelingenschool kunt, naar het vluchtelingenziekenhuis, etc. Voor de leerlingen van de UNWRA-scholen is het erg pijnlijk: in het curriculum is het mensenrechtenthema verplicht; ze leren wat hun rechten zijn. Maar in hun dagelijks leven komen ze alleen schending daarvan tegen. Steeds maar verwachtingen, van de ene ronde onderhande-lingen naar de andere ronde, en steeds worden die teleurgesteld. Toch vind je daartussenin ook momenten van dagelijks geluk.” Als pubermeisje wilde Hanine weglopen van huis. Maar ze kwam niet verder dan het Israëlische checkpoint en na 11 uur was ze weer thuis, ze was een halve kilometer ver gekomen.
“Jongeren zoeken hun toevlucht in studie, in muziek, in godsdienst, maar ook in zwemmen in de zee (voor zover de Israëlische schepen dat toelaten). Ze blijven hopen. De generatie van mijn oma hoopt terug te keren naar Jaffa. Voor mijn vader is de hoop zijn kinderen de kans te geven om verder te studeren. Mijn hoop is dat mijn kind geen vluchteling meer is. Toch zijn wij Gazanen heel blije mensen, ondanks onze droevige omstandigheden.”
We vragen naar wat er geworden is van het jongerenmanifest voor een Gazaanse Lente. Ze beaamt het: ” ja wij jongeren zijn iedereen zat, de bezetting door Israël, Fatah, Hamas, de hele wereld die dit laat gebeuren. Mensen worden hier aan een infuus net levend gehouden. Ik ben bezet, ik kom overal aan een gesloten deur. Je voelt je zo ontzettend machteloos. Facebook is voor ons een manier om onze longen voluit te laten schreeuwen.
Over Hamas zegt ze: “Binnen Hamas heb je verschillende lagen. Hun “corebussiness”: helpen aan de basis. Dan heb je de ambtelijke laag, die Gaza bestuurt. En de leiding die het beleid t.o.v. Israël bepaalt. Er is geen contact tussen UNWRA en Hamas omdat UNWRA niet met de regering van Gaza (Hamas) mag werken. UNWRA weigert ook geld voor de wederopbouw via Hamas te sluizen. Ik voel me als jonge vrouw niet onderdrukt als ik in Gaza loop. Wel werkt Hamas ouderwets; erg hiërarchisch.
De Palestijnse Autoriteit moet volgens Hanine ontmanteld worden; “Het is een marionettenregering die door de VS en de EU betaald wordt en meewerkt aan racisme. Ik ben erg boos om de recente EU-verklaring n.a.v. het stuklopen van de Kerry-onderhandelingen: de EU stelt nog meer geld beschikbaar om de PA maar zo ver te krijgen de vrede te tekenen. Abbas wordt als de enige onderhandelaar gezien terwijl het volk hem haat! Er staat letterlijk in de Europese tekst: De EU mandateert Abbas . Wie kan Abbas mandateren, de EU of wij Palestijnen? Zijn mandaat is al lang verlopen. En dan komen jullie met je vlag van mensenrechten. Terwijl met ons leven gespeeld wordt; 1,7 miljoen mensen worden gestraft omdat ze onder Hamas leven. Als 3-jarige leerde ik al “ik ben een vluchteling uit Jaffa”, om het recht van terugkeer ingesleten te krijgen. Dit is een door Europa veroorzaakt probleem. Ik wil terug naar Gaza, maar het leven is daar zo zwaar. En dan zie je bij de grensovergang een soldaat die Swetlana heet; en ik zeg “jij bent net geïmmigreerd uit Rusland, waar haal je het recht vandaan om mij met je wapen je bedreigen en te discrimineren?”. Dat helpt natuurlijk niet om me snel door de procedures te krijgen. Ook trof ik een soldaat, een jongen uit Nederland geïmmigreerd want hij heette Willem. We spraken Nederlands en hij vond me kennelijk minder erg dan de andere Palestijnen. Ik heb wel eens stenen gegooid naar een overvliegende drone uit frustratie. Bezetting gaat in je zitten, ook al zit ik nu in Nederland. Je voelt je vernederd omdat je minder bent dan anderen, omdat je niet Joods bent. Gelukkig komt er steeds meer naar buiten, waardoor er in de wereld steeds meer bekend wordt. Wij jongeren zijn niet bang voor de Israëlische soldaten omdat het van kinds af aan deel van ons leven is. Voor ouderen ligt dat anders. Hoewel ik een Nederlands paspoort heb krijg ik een speciale behandeling als ik naar of van Gaza kom: ik wordt gedeporteerd in een Israëlisch voertuig met bewakers van Erez (grensovergang Gaza-Israel) naar de Jordaanse grens en omgekeerd. De Nederlandse ambassade werkt dus gewoon mee aan onze discriminatie. En ik moet het nog zelf betalen ook. Ik vraag wel aan de chauffeur: neem nou de weg langs Jeruzalem (er zijn in principe twee wegen die genomen kunnen worden), zodat ik – al is het van een afstand en vanuit het raampje -Jeruzalem kan zien. Want wij Gazanen mogen daar niet naar toe. Maar dat doen ze niet.
Ik kan mijn rug niet keren naar mensen die lijden en daarom wil ik niet weg uit Gaza. Maar ik weet, en kan me voorstellen, dat dat voor andere jongeren anders is. Die zijn zo gefrustreerd dat ze eenmaal weg, nooit meer terug willen. De bezetting heeft invloed op het dagelijks leven van iedereen. Vissers mogen maar een heel klein eindje de zee op, en dan nog is het gevaarlijk. Boeren langs de hele muur-grens met Israel mogen hun land over een brede strook niet bewerken. En de elektriciteit is er alleen maar af en toe. Vrouwen staan vaak midden in de nacht op om de was te doen, of te gaan stofzuigen, omdat er op dat moment stroom is.
Sancties tegen Israël moeten er komen; anders krijg je die moordmachine niet gestopt. Een tweestatenoplossing met de PA is geen alternatief. Ik wil één staat, waarin iedereen gelijk is. Jood of Palestijn.
Een alternatief zal er komen, zo is het altijd gegaan. Hamas was alternatief voor Fatah. Er zal weer een ander alternatief, een derde partij, komen al is dat in de huidige omstandigheden moeilijk omdat Israël dat niet toestaat. Buiten Palestina heb je nu de BDS-beweging.
Over de onderhandelingen door Abbas zegt ze: “De vluchtelingen in de kampen in de landen er om heen zullen hun recht op terugkeer nooit opgeven. Abbas kan niet voor hen beslissen. De VS en Europa houden door Abbas zo te pushen de oplossing tegen: een staat waar iedereen gelijke rechten heeft. De dag na ons gesprek zal de Nakbaherdenking zijn: Er zijn nu 6 miljoen vluchtelingen. Degenen die in Syrië wonen hebben het nu het moeilijkst. Palestijnse Syriërs mogen niet vluchten omdat zij staatloos zijn. Voor mij is dat de personificatie van het vluchteling zijn.”
Hanine werkte het afgelopen jaar voor Euro-Mid Observer for Human Rights. Zie de reportage van het TV programma Zembla over dat werk.
Zie ook haar facebookpagina en een opinieartikel op Aljazeera
Lees hier nog een ander relaas over het leven in de Gazastrook
