Over de wederopbouw van Gaza
Wat zal de toekomst zijn van de Gazastrook? De Amerikaanse wetenschapper Sara Roy betwijfelt of er een toekomst is voor Gaza en haar bewoners na het recente Israëlische offensief. Bettina Marx doet verslag.
“Alles is anders deze keer,” zegt Sara Roy. Deze keer, zegt ze, kan de Gazastrook gewoon niet worden herbouwd; de wonden van deze laatste oorlog zijn te erg om te genezen. De 1,8 miljoen inwoners van deze dunne kuststrook hebben geen hoop op onmiddellijke verbetering van hun situatie na de Israëlische militaire offensief van deze zomer bekend als “Protective Edge”.
Als gevolg daarvan vindt er voor het eerst in de recente geschiedenis een ware exodus plaats. Honderden Palestijnen zijn al gevlucht uit de Gazastrook. Ze hebben via tunnels onder de grens met Egypte de strook verlaten, waar ze per schip de Middellandse Zee zijn overgestoken. “Mensen verlaten de Gazastrook op de vlucht voor de onhoudbare situatie in Gaza,” zegt de academica uit Boston.
Vorige week nog zonk een schip met 500 passagiers, velen van hen Palestijnen uit Gaza, voor de kust van Malta. “Dit is nog nooit eerder gebeurd”, benadrukt Roy. “Zelfs in de slechtste tijden overwogen de inwoners nooit om het op te geven.” Nu, echter, verlaten Palestijnen uit alle sociale lagen van de bevolking de kuststrook. Zelfs leden van Hamas en de Islamitische Jihad zijn gevlucht om hun kinderen in het buitenland de kans op een betere toekomst te geven.
De vernietiging van de middenklasse
Sara Roy is een senior research scholar aan de prestigieuze Harvard University Center for Middle Eastern Studies in Boston. Ze kent de Gazastrook beter dan vrijwel elke andere buitenstaander. Al meer dan 30 jaar richt ze haar onderzoek op de economische en sociale structuren van de Palestijnse enclave aan de Middellandse Zee. Ze schreef talloze artikelen en vele boeken over het onderwerp, met inbegrip van een standaardwerk over de economie van de Gazastrook en een boek over Hamas.
Ze werd uitgenodigd naar Berlijn door de Heinrich Böll Foundation om deel te nemen aan een paneldiscussie over de situatie in Gaza. Echter, de andere geplande sprekers, Issam Younis van het Mezan Centrum voor de Rechten van de Mens en de blogger Asmaa al-Ghoul, hebben het niet gehaald. Het lukte hen niet om de Gazastrook te verlaten. Egypte sloot opnieuw de grens.
De laatste keer dat Sara Roy in Gaza was, in mei dit jaar, was slechts enkele weken voor de start van het Israëlische militaire offensief. Zelfs toen voelde je al de wanhoop, meldt ze. Na bijna acht jaar van blokkade, had de economie al een dieptepunt bereikt, met een werkloosheid van rond de 40 procent en een jeugdwerkloosheid van meer dan 60 procent. De oorlog heeft die situatie verder verslechterd. Nu wordt de werkloosheid geschat op ruim 50 procent.
Minstens 175 fabrieken werden verwoest tijdens de aanval, waaronder middelgrote bedrijven zoals de enige asfaltproducent in Gaza, de enige korenmolen en een koekjesfabriek. De ondernemers, die duizenden mensen werk gaven, en zorgden voor een bestaan voor tienduizenden, zijn zelf in armoede vervallen en zijn afhankelijk geworden van humanitaire hulp als gevolg van de vernietiging van hun bedrijven en woningen.
“De middenklasse is grotendeels weggevaagd”, zegt Roy. Dit, voegt ze eraan toe, heeft de ruggegraad van Gaza’s economie kapot gemaakt. Ze zegt verder dat de oorlog de klassenverschillen heeft weggenomen. Iedereen is nu gelijk, omdat de hele bevolking nu in absolute armoede leeft. Er zijn nu nauwelijks nog rijke mensen over in de Gazastrook. Het unieke sociale netwerk, dat de verarmde bevolking in staat stelde zowel sociaal als economisch het hoofd boven water te houden, is vernietigd.
Wat zijn de kosten van de wederopbouw?
Volgens schattingen van de Palestijnse Autoriteit, zal de wederopbouw van de Gazastrook minstens $ 7800.000.000 kosten. Sara Roy denkt dat dit cijfer veel te laag is. Ze betwijfelt of de Gazastrook ooit kan worden herbouwd. Hele wijken moeten worden herbouwd, met inbegrip van de infrastructuur, stromend water, riolering en elektriciteitsvoorziening.
“De vraag blijft: wat moet worden herbouwd? Moet alleen de verwoesting van 2014 worden hersteld, of ook de schade als gevolg van de militaire operaties van 2000, 2003, 2005, 2006, en ga zo maar door? ‘Tot op de dag van vandaag is de verwoesting van eind 2008 en begin 2009 door operatie “Cast Lead” nog steeds zichtbaar, aldus de onderzoeker. Volgens haar heeft de verwoesting deze keer de reeds uitgehongerde Gazastrook en zijn economisch en fysiek uitgeputte bevolking bijzonder hard getroffen. Roy is van mening dat deze cyclus van terugkerende Israëlische militaire offensieven, niet kan doorgaan.
“Duitsland en de EU moet zich deze vraag stellen: willen we een deel van het probleem blijven en onderdeel zijn van de neergang van deze regio of willen we eindelijk een deel van de oplossing zijn?” De internationale gemeenschap moet zich inzetten voor een politieke oplossing van het conflict in het Midden-Oosten, zegt Roy. Dat betekent ook zich inzetten voor het opheffen van de blokkade, want alleen wanneer mensen en goederen vrij in en uit kunnen, heeft de Gazastrook een kans op herstel.
“De Palestijnen zijn een humanitair probleem geworden,” zegt ze. De meerderheid van de bevolking is afhankelijk van voedselhulp en liefdadigheid. Ongeveer 450.000 mensen hebben geen toegang tot schoon drinkwater en ten minste 370.000 kinderen zijn zwaar getraumatiseerd. Deze problemen kunnen niet worden opgelost met extra geld, donor conferenties, of hulp bij de wederopbouw, zolang de politieke kwesties in de Gazastrook niet worden aangepakt. “De mensen in Gaza hebben niet in eerste instantie humanitaire hulp nodig, ze hebben hun vrijheid nodig.”
Bettina Marx
© Deutsche Welle 2014
