Door Shahd Abusalama
Palestijnen zoals ik, die buiten ons land wonen, vrezen dat de coronapandemie de volgende nachtmerrie zou kunnen zijn die onze geliefden thuis zal overkomen. Op dit moment zijn er meer dan 12.000 bevestigde gevallen in Israël, ongeveer 350 op de bezette Westelijke Jordaanoever en 13 in Gaza, mijn geboorte grond. Ik ben opgegroeid in het vluchtelingenkamp in Jabalya en ik weet dat de preventiemaatregelen die in Europa of de Verenigde Staten worden opgelegd, niet kunnen worden toegepast in Gaza. “De overbevolking en een gebrek aan leefruimte kenmerken het kamp Jabaliya”, merkt de VN op. “Schuilplaatsen worden in de directe omgeving gebouwd en er is een algemeen gebrek aan recreatieve en sociale ruimte.” Grote families van meerdere generaties leven onder één dak. Huizen worden gescheiden door gedeelde muren of smalle steegjes. Bewoners zijn binnen gehoorsafstand van de gesprekken van hun buren en kennen hun dagelijkse routine. Sociale of fysieke afstand is bijna onmogelijk. Er wonen 114.000 mensen in het vluchtelingenkamp Jabaliya, maar een soortgelijke situatie is overal te vinden in Gaza, waar 70 procent van de bevolking vluchteling is. In totaal wonen twee miljoen Palestijnen in de Gazastrook, al 13 jaar onder een strenge Israëlische blokkade. De helft van de bevolking is kind. De levensomstandigheden zijn al schrijnend, na drie grote Israëlische militaire aanvallen sinds 2008, samen met de impact van de blokkade. Basisinfrastructuur en -diensten, waaronder elektriciteit, onderwijs en gezondheidszorg, zijn al verre van toereikend.
In 2018 waarschuwden de VN specifiek voor het risico van een epidemie in Gaza als gevolg van het aangetaste sanitatiesysteem en het feit dat 97 procent van de watervoorziening ongeschikt is voor menselijke consumptie.
Palestijnse arbeiders sproeien desinfecterend middel als preventieve maatregel uit angst voor de verspreiding van COVID-19, in Dair Al Balah in het centrum van de Gazastrook, op 2 april 2020. Foto door Ashraf Amra
Gezondheidsdeskundigen en mensenrechtenorganisaties luiden nu de noodklok omdat een grote uitbraak van COVID-19 catastrofaal zou zijn, en hebben Israël opgeroepen de beperkingen op te heffen om essentiële voorraden het grondgebied binnen te brengen.
Eeuwig durende noodsituatie
De huidige crisis biedt staten en bedrijven, gedreven door de wens om in de beste tijden macht te vergaren, een unieke kans om hun controle uit te breiden en te consolideren. Onder verwijzing naar de noodsituatie van het coronavirus heeft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu toestemming gegeven voor de inzet van bewakingstechnologie die normaal gesproken wordt gebruikt voor “terrorismebestrijding.’’ Voor Palestijnen is de pandemie geen tijdelijke noodsituatie, maar staat het voor continuïteit. De bezettingsmacht heeft een eeuwig durende noodsituatie opgelegd die teruggaat tot 1948, toen tijdens de oprichting van de staat Israël 800.000 inheemse Palestijnen uit hun huizen werden verdreven. Tijdens die Nakba gingen onze grootouders ervan uit dat ze binnen een paar weken zouden terugkeren. Tegenwoordig zien we de geboorte van een vierde of vijfde generatie in vluchtelingenkampen. Bovendien is het gebruik van elektronisch toezicht door Israël om Palestijnen te bespioneren en te chanteren niets nieuws. Wat wel nieuw is, is het gebruik van op Palestijnen geteste technologieën tegen de geprivilegieerde Israëlisch-Joodse bevolking die voorheen grotendeels beschermd was tegen een dergelijke inbreuk.
En hoewel de pandemie een zegen is voor bedrijven en staten die hun macht willen uitbreiden, is het op korte termijn een blessing in disguise voor Netanyahu. Tot een paar weken geleden waren zijn laatste dagen als premier bijna geteld en dreigde hij veroordeeld te worden voor corruptie. Voor hem kon de pandemie niet op een beter moment komen: een noodtoestand die hij kan manipuleren en gebruiken om de macht te behouden.
Omdat alle focus op de pandemie ligt, wordt de aandacht afgeleid van Israëls voortdurende militaire repressie van Palestijnen. Alleen al in maart arresteerde Israël meer dan 350 Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever en Gaza, waaronder 48 kinderen en vier vrouwen. Ondertussen veranderen gevangenissen waar Israël zo’n 5.000 Palestijnse politieke gevangenen vasthoudt, net als gevangenissen over de hele wereld, in hotspots voor het coronavirus. Israëlische cipiers en ten minste één vrijgelaten Palestijn behoren tot de bevestigde gevallen. Minstens vier andere Palestijnen zijn tijdens ondervraging door een Israëlische gevangenbewaarders mogelijk aan het virus blootgesteld.
Dit heeft ertoe geleid dat gevangenen en hun verdedigers hebben opgeroepen tot dringende internationale actie om hen te redden van Israëls systematische beleid van medische verwaarlozing van zijn gevangenen. Het is duidelijk dat de corona crisis niet betekent dat de onderdrukking van Israël wordt opgeschort.
Nieuwe normaal?
Tijdens de crisis is het moeilijk om vooruit te denken. Het lijdt geen twijfel dat er veel maatregelen nodig zijn om levens te redden, want een derde van de wereldbevolking zit nu onder enige vorm van lock down. Maar beslissingen die in deze buitengewone tijden worden genomen, zouden in de postpandemische realiteit permanent kunnen worden. Naast het uitbreiden van de controle via mobiele telefoons, worden drones gebruikt om straten te bewaken en werken gewone mensen als informanten tegen degenen waarvan ze vermoeden dat ze de regels overtreden. Zal dit alles de nieuwe norm worden als de noodsituatie voorbij is?
Traumatische herinnering
Metaforen in oorlogstijd zijn in zwang. President Donald Trump heeft generaals benoemd in prominente functies in reactie op wat hij een ‘onzichtbare vijand’ noemt. De Franse president Emmanuel Macron heeft verklaard dat zijn land ‘in oorlog is’, terwijl Boris Johnson, de Britse premier, heeft beweerd dat ‘we ons moeten gedragen als elke regering in oorlogstijd’. Misschien helpt deze taal mensen te waarschuwen voor de ernst van de dreiging, maar zulke vergelijkingen klinken vreselijk voor overlevenden van daadwerkelijke oorlogen – inclusief oorlogen die deze leiders hebben gesteund of aangewakkerd. Hoewel veel landen en bedrijven fortuinen verdienen met oorlogshandel, is oorlog lelijk. Het vernietigt het leven en menselijke relaties. De wetten en conventies die mensen in vredestijd gewend zijn, zijn niet van toepassing in oorlogsgebieden. Daarom lijkt deze pandemie in niets op een oorlog.
Tijdens een recent Skype-gesprek met familieleden in Gaza en Europa, keken we allemaal met vreugde toe hoe mijn jongste zus Tamam, een vluchteling in Brussel, zich naar haar balkon haastte om zich bij haar buren te voegen om de inspanningen van gezondheidswerkers toe te juichen.
Dit voorval riep traumatische herinneringen op aan samen schuilen in ons huis in Gaza, met andere families die hevige Israëlische beschietingen in hun buurt waren ontvlucht. Terwijl de stroom was uitgevallen zaten we rond een batterij radio, de vloer trilde onder onze voeten, luisterend naar explosies, instortende huizen en stervende mensen. Toen waren we zelfs bang om uit het raam te kijken. Onze familie is gevormd door zulke herinneringen, waaronder die van mijn moeder die mij ter wereld bracht tijdens een militaire avondklok in het Jabaliya-kamp. Als je een Israëlische avondklok overtrad, riskeerde je je leven, niet alleen maar een boete.
Een kans om na te denken
Deze pandemie is een kans voor reflectie voor mensen die op veilige plekken zijn geboren en die gewend zijn hun rechten als vanzelfsprekend te beschouwen. Zelfs als ze in lock down zitten, hebben velen nog steeds toegang tot gezondheidszorg, huisvesting, onderwijs en vrijheden die anderen, geconfronteerd met dezelfde pandemie, niet hebben. COVID-19 maakt gebruik van en verergert bestaande ongelijkheden, wereldwijd en binnen samenlevingen. In de Verenigde Staten worden bijvoorbeeld zwarten en latino’s in veel grotere mate ziek en sterven dan blanke Amerikanen. Het virus biedt de mogelijkheid machtsstructuren zoals kapitalisme, kolonialisme en imperialisme, die deze ongelijkheid veroorzaken, in twijfel te trekken en aan te vechten. Hoewel sommige commentatoren hebben beweerd dat het coronavirus een geweldige equalizer is, is dit duidelijk juist niet het geval. Mijn familie in Palestina hoopt dat deze pandemie mensen eraan herinnert hoe verbonden we allemaal zijn.
We moeten leren van anderen die zo lang als ze zich herinneren geleden hebben onder de onzekerheden van het leven vanwege de door mensen gecreerde ongelijkheden die sommige mensen zichtbaar maken terwijl anderen onzichtbaar worden gemaakt. We moeten verenigd zijn voor elkaars welzijn, niet voor oorlogvoering. We moeten leren van het solidariteitsmodel van Cuba, dat dokters stuurt naar door corona getroffen landen, terwijl de VS de sancties verscherpt en landen onder druk zet om de hulp van Cuba af te wijzen.
Het virus leert ons dat ook al zijn we asymptomatisch wij toch dodelijk voor elkaar kunnen zijn , vooral voor de kwetsbaren. En we leren dat zolang het virus overal bestaat, geen enkel deel van de wereld echt veilig is. Kortom, elkaar verzorgen en helpen is niet alleen een waarde om naar te streven, maar een noodzaak voor ons collectief overleven.
Shahd Abusalama is een Palestijnse kunstenaar uit Gaza en de auteur van Palestine vanuit My Eyes blog. Ze is een PhD-student aan de Sheffield Hallam University en onderzoekt de Palestijnse cinema.
bron: electronic Intifada
